Inter­generationeel gesprek

Use

Een sobere, intieme manier om met niet-ingewijden futurologie te bedrijven. Tijdens een wandeling ontvouwt zich een simpel gesprek waarin iemands emotionele en affectieve sporen in een ruimer tijdsperspectief geplaatst worden, en zichtbaar worden aan de hand van mentale beelden. De intimiteit en persoonlijke insteek kan het gesprek soms erg emotioneel maken.

Protocol

1

Nodig iemand (een onbekende, een toeschouwer, een genodigde...) uit voor een korte wandeling en een gesprek. Vertel je gast dat het gesprek zo’n 10 tot 20 minuten zal duren. Leg uit dat het een spel is waarmee je in de tijd kan reizen, een soort wakkere droom, heel eenvoudig. Geleid door jouw vragen, zal je gast op reis gaan in hun verbeelding.

2

Als je gast akkoord gaat, stel jezelf dan kort voor en vraag vervolgens je gast hetzelfde te doen.

3

Leg nu uit dat onze affectieve sporen in de tijd misschien langer of ruimer zijn dan we denken.

4

Vooraleer de wandeling en het gesprek te beginnen, vraag je je gast of ze het ok vinden om hun hand in de jouwe te leggen. Probeer er voor te zorgen dat je gast zich veilig en op hun gemak voelt.

5

Vraag je gast vervolgens even de ogen te sluiten. Wanneer ze dat doen leg je uit dat je hen graag een object wil geven, maar vraag hen om de ogen gesloten te houden. Het is de bedoeling dat ze het object als een geheim in de palm van hun gesloten hand bewaren, zonder te kijken wat het is, tot op het einde van de wandeling. Ze nemen het object mee als getuige op hun reis door de tijd. Leg nu het object in de hand van je gast en vraag hen om hun hand weer te sluiten.

6

Nodig je gast nu uit de ogen weer te openen, en als ze klaar zijn kan de wandeling beginnen.

7

Eens vertrokken, vraag je je gast wie de oudste nog levende persoon is van wie ze houden, of met wie ze een sterke emotionele band hebben. Vraag hen wie die persoon is, hoe die heet, hou oud ze zijn… Vraag hen welke relatie ze met deze persoon hebben. Vraag in welk jaar de persoon geboren is. Laat je gast vertellen, en vraag hen tenslotte deze persoon te visualiseren. Geef je gast de tijd om dat te doen, en geniet even van de stilte terwijl jullie verder wandelen.

8

Vraag nu wie de jongste persoon is van wie ze houden, of die belangrijk is in hun leven. Vraag hen om te vertellen wie deze persoon is, hoe oud ze zijn, welke relatie ze ermee hebben... Vraag in welk jaar deze persoon geboren is. Vraag hen tenslotte opnieuw ook deze persoon voor de geest te halen. Laat alweer even de tijd zodat je gast de kans krijgt de persoon in kwestie zo goed mogelijk voor zich te zien.

9

Recapituleer nu in welk jaar de oudste persoon geboren is, en hou oud die vandaag is. (Gebruik daarbij de naam van de persoon in kwestie.) Vraag vervolgens aan je gast om samen te berekenen in welk jaartal de jongste persoon de huidige leeftijd van de oudste persoon zal bereiken. (Gebruik ook van de jongste persoon de voornaam.) Neem de tijd om samen de berekening te maken. Je komt uit bij een bepaald jaartal in de toekomst.

10

Vraag je gast nu om zich de jongste persoon (gebruik alweer de naam van die persoon) voor te stellen in dat toekomstig jaartal, wanneer hij of zij dus de huidige leeftijd van de oudste persoon zal hebben. Kan je gast zich voorstellen hoe deze persoon er zal uitzien? Wat voor kleren ze draagt in die verre toekomst?

11

Vraag je gast vervolgens zich voor te stellen dat deze oude versie van de jonge persoon aan het wandelen is, opprecies dezelfde plek als waar jullie nu wandelen, hand in hand met een kind. Dat kind heeft dezelfde leeftijd als de jongste persoon vandaag. Vraag je gast dat beeld te visualiseren, en geef ze de tijd dat om dat te doen. Wat voor relatie heeft de oudere persoon met het kind? Wat voor kleren dragen ze? Kan je gast zich de voornaam van het kind voorstellen?

12

Laat je gast nu beelden bouwen van die toekomst door simpele vragen te stellen: is de omgeving waarin ze wandelen veranderd tegenover vandaag? Waar spreken ze over? Zien de huizen er nog hetzelfde uit? Dragen ze objecten met zich mee op de wandeling? Wat voor objecten? Houdt één van de twee iets in hun hand?

13

Zorg ervoor dat jullie nu ongeveer weer bij de vertrekplaats van de wandeling arriveren. Bedankt je gast voor het gesprek, zeg hen dat het nu tijd is om de toekomst terug te komen naar het heden. Vraag nu of ze hun hand willen opendoen om het object te bekijken dat ze al die tijd in hun handpalm vasthielden. Vertel hen dat het object met hen meereisde naar de toekomst, dat ze het indien gewenst kunnen bewaren als souvenir van dit gesprek en deze reis. Vraag je gast hoe de reis verliep, en of alles ok is. Neem afscheid van je gast.

Nog een paar tips

• Voor de gids is het aangewezen het script van dit gesprek uit het hoofd te leren. Dat is makkelijker dan het lijkt.
• Vooraleer het gesprek met onbekenden te voeren is het goed het eens te proberen met iemand van je team. Geef elkaar feedback.
• Wees als gids zorgzaam. Zorg ervoor dat je gast zich veilig en op hun gemak voelt. Nodig je gast uit zacht te zijn voor zichzelf. Het gesprek en de mentale beelden kunnen emotioneel intens zijn. Als je voelt dat dat nodig is, neem dan de tijd om op het einde van het gesprek na te praten, en probeer dat op een zorgzame manier te doen.
• Als je berekent hoeveel jaar er zit tussen het geboortejaar van de oudste persoon, en het toekomstig jaartal waarop de jongste persoon de leeftijd van de oudste zal hebben, kom je meestal uit bij een getal dat hoger is dan 100 jaar. Sta samen even stil bij dat getal, en bij de idee dat de affectieve en emotionele ‘afdruk’ van je gast heel deze lange periode omspant.

Testimonies

Toen we dit gesprek hadden, op een mooie, zonnige herfstdag in Riga, op een groot grasveld in het midden van de oude markt, werden we met deze wandelingetjes volledig de toekomst in gekatapulteerd. Het spel vereist een zeer aandachtig luisteren. Het is heel intiem en intimiderend, de verbeelding die je deelt met een vreemde kan heel ontroerend zijn. Je moet weten omgaan met verschillende omstandigheden. Het combineren van empathie en verbeeldingskracht is een nogal verontrustende ervaring. Samen wandelen maakt het moment lichter en speelser, maar voegt ongetwijfeld ook intensiteit toe. We zijn in Riga. We hebben gereisd. Wij kennen elkaar niet. De persoon die we begeleiden stort hun hart uit bij ons en verlaat zich op ons.

Anna Cz.

Ik voel me over het algemeen nogal ongemakkelijk bij gesprekken met onbekenden, zeker als dat gesprek op een script gebaseerd is en ik daarin een leidende rol moet opnemen. Toen we dit gesprek testten met het publiek van het festival in Riga, was ik aanvankelijk sceptisch. Maar tijdens de gesprekken gebeurde er iets, ik weet zelf niet goed wat. Na afloop waren mijn twee gasten elk op hun manier zeer onder de indruk en diep ontroerd. Ze waren op de één of andere manier ontzettend dankbaar voor de ervaring. En ikzelf ook. Na onze sessie hoorde ik van enkele collega’s van ons team dat hun gasten op het einde van het gesprek overstuur waren: de ervaring was voor hen te intens, te persoonlijk, te intiem, en te confronterend. Ik vind deze oefening één van de mooiste uit deze publicatie, omdat ze op een eerlijke en persoonlijke manier mensen betrekt in het besef dat ze deel uitmaken van een groter tijdsgewricht.

Diederik P.

Credits

Anna Cz. en Anna R. schreven deze partituur tussen Brussel, Jurmala en Rome, in 2021. De futurologie-groep probeerde het gesprek uit tijdens een publieksbijeenkomst op het Homo Novus Festival in Riga in 2021, op uitnodiging van Bek Berger, en bracht enkele wijzigingen aan. Rasa A. gaf het team voor deze test-run enkele aanwijzigingen, en legde daarbij veel nadruk op de zorgzaamheid waarmee de gids met de gast omgaat. Zij voegde ook het object toe dat bij het begin van de wandeling aan de gast gegeven, en pas op het einde onthuld wordt.

Tot slot gaf Marie Lisel (Master Practitioner in de Ericksoniaanse hypnose, ontdekkingsreizigster en kunstenares) advies om dit soort activiteit veilig te laten verlopen.

We lieten ons inspireren door de activiteiten die werden ontwikkeld door Agence Future in Antwerpen: AF ontwikkelt en leidt projecten om toekomstbeelden te vinden, te verzamelen, te bestuderen en te creëren. Hun interdisciplinaire projecten combineren creatieve, experimentele, artistieke en participatieve benaderingen met future studies. http://www.agencefuture.org

Dit artikel werd geschreven in het Frans door Anna R. en Anna Cz. en in een Nederlandse vertaling herschreven door Diederik P.